Het is mijn voorrecht te mogen speechen op Dodenherdenking 4 mei 2016 in Eernewoude (Friesland). Hierbij de tekst.
In
het gezin Egbert en Fokje Reitsma-Bijma hier in Eernewoude zijn zeven Joodse
onderduikers. Onder hen vanaf november 1943 mijn Vader Max en Moeder Tonny
Vromen-Cohen. Op 9 februari 1944, een dag ná de verjaardag van Egbert, is de
geboorte van mijn oudste zus Loes. Egbert schrijft haar in bij de burgerlijke
stand van Tietjerksteradeel als Antje, het vijfde kind van hem en Fokje. De
oudste dochter Boukje komt in de oorlog heel opgewonden thuis van school voor
de middagmaaltijd. Zij zegt: ‘De meester vertelt over Joden. En ik heb er nog
nooit één gezien!’. Eén van de onderduikers antwoordt: ‘Op de dag van de
bevrijding zal ik je er zeven laten zien!’. Oom Egbert en Tante Fokje zijn
jaren later geeerd met de Israelische Yad Vashem medaille “Rechtvaardigen onder
de Volkeren”. Op de begrafenis van mijn oom in Groningen in 1981, spreekt mijn
oudste neef Leo Wallage, samen met zijn ouders ook onderduiker in Eernewoude
bij de Reitsma’s, de volgende woorden: ‘Iedereen hartelijk dank voor de komst,
maar in het bijzonder Egbert en Fokje Reitsma, … zonder wie wij hier niet
gestaan zouden hebben…’. En zó is het. Ik denk hier meerdere malen per dag aan.
Het is een Joodse traditie: ledor vador. Dat betekent: van generatie op
generatie. Dan vertellen wij alle verhalen en geven die door aan onze kinderen.
Opdat het nooit vergeten zal worden. Met veel dankbaarheid en trots meld ik dat
de generaties ná mijn Ouders en ná de Reitsma’s elkaar blijvend weten te
vinden. Een deel van de kleinkinderen van de Reitsma’s en van mijn Ouders is hier
vandaag aanwezig.
Om
de oorlog te gedenken. De Tweede Wereldoorlog te gedenken. En dan staan wij allen
even stil bij álle overledenen. In het gevecht met de vijand gesneuveld of
bruut vergast. Omdat zij Joden zijn.
Ik
spreek de wens uit dat Uw Heere God en onze G’d ons de kracht en macht geven
tot in lengte van jaren in vrede en gezondheid onze o zo dierbaren blijvend te
eren en herinneren. En dan denk ik met tranen in de ogen aan de eerste
kerkdienst in Eernewoude ná de oorlog op zondag 6 mei 1945 een dag ná de
bevrijding, wanneer dominee Melles de gemeente vraagt de dan aanwezige Joden op
te staan. Dan mogen zij zitten en vraagt dominee Melles de geachte
gemeenteleden zich te verheffen en psalm 134, vers 3 te zingen: “Dat ‘s Heeren
zegen op U daal”.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten