Topografische les op 4 mei 2016.

Wie de eerste is die de uitdrukking “Ik heb iedere dag 4 mei” bezigt weet ik niet. Ik heb ‘m van mijn Moeder z’’l. Ida Vos-Gudema 1931-2006, de kinderboekenschrijfster over de Tweede Wereldoorlog gebruikt het gezegde ook. Anderen imiteren later.

Mijn suikeroom is Bram Gudema, van de Winschoter Citroenballetjes en nog veel meer. Bram is getrouwd met een nicht van mijn Moeder. Ida Gudema is de dochter van een neef van Bram. Ik treed nu niet verder in genealogische details, wil alleen benadrukken dat in een zeer sterk gedecimeerde Joodse gemeenschap in de stad Groningen ná de oorlog zeker iedereen iedereen kent en beschouwt als familie. Van de drieduizend Joden komt slechts een handjevol, driehonderd, terug uit de kampen of onderduik.

Mijn Moeder en Ida schelen zo’n twintig jaar. Toch kennen zij elkaar en zijn op elkaar gesteld. Vriendinnen. Ida verwerkt haar verleden door te schrijven. Voor de volgende generaties. Over de verschrikkingen van de Holocaust, de Sjoa, het alles omvattende uitroeien door middel van vergassing door de Moffen in de vernietigingskampen.

Bij alle verhalen die verteld worden, Leo Vroman dicht zo mooi in zijn gedicht Vrede: “Kom vanavond met verhalen hoe de oorlog is verdwenen, en herhaal ze honderd malen: alle malen zal ik wenen”. Bij alle verhalen dus past deze zeker. Een gedicht van Ida Vos-Gudema.