Geluk is voor iedereen weer anders. Geluk bestaat
uit een varieteit aan mogelijkheden. Ik word gelukkig van mijn kinderen, van
mijn kleinzoon, van mijn gezondheid. Van het leven.
“In our life there is a single color, as on an artists
palette, which provides the meaning of life and art. It is the color of love”.
Ik citeer Marc Chagall. Marc Chagall (1887-1985) is Frans kunstschilder van
Joods-Wit-Russische afkomst. Hij is de oudste zoon in een gezin met negen
kinderen. Zijn vader is haringhandelaar. Het gezin is chassidisch Joods. Het
chassidisme aanhangend. Chagall (eigenlijk Movsja Zacharovitsj Sjagal) verhuist
in 1910 naar Parijs. Zijn schilderijen worden met het surrealisme geassocieerd.
Chagall heeft echter een geheel eigen stijl, die nogal dromerig aan doet. De
rol van het Jodendom is prominent aanwezig in al zijn werk. Kleuren zijn zo
opmerkelijk in zijn schilderijen, dat verleidt Picasso tot de volgende
uitspraak: “…de enige kunstenaar die nog weet wat kleur is…”. Pas ná zijn
zeventigste bekwaamt Chagall zich in glas-in-loodramen. Zijn herinneringen aan
zijn jeugd vormen een belangrijke inspiratiebron. Véél Joodse thema’s,
rabbijnen, violisten, arbeiders in het getto, synagogen (sjoels).
Mordechai Gebirtig (1877 -1942, Krakau) is de meest
toonaangevende dichter en schrijver van het Jiddische lied. Eén van zijn
liederen is: “Mojschele majn Frajnd”.
Frans van Dijk is mijn schoolmeester in de vierde
klas lagere school in Lochem. In de derde (1963) overlijdt mijn Vader en gaat
Frans, als ware hij een notabele, op huisbezoek bij mijn Moeder. Elk detail
weet hij nog. Frans is van vóór de oorlog en van geboorte Joods, maar niet als
zodanig opgevoed. Zijn Moeder geeft hem een belangrijk document. Een
doopbewijs. Met de volgende tekst: “Dit kan ooit je leven redden.…”.
In 2003 presenteer ik mijn eerste boek “Da’s mooi
voor Lochem” in de gerestaureerde sjoel van Lochem en reik het eerste exemplaar uit aan Yoni en Avital en aan Edith van Duijn, de burgemeester van Lochem. Viavia krijg ik
de groeten van Frans. Figuurlijk vallen wij kort daarna in elkaars armen en
halen vijftig jaar in. Wij zijn de beste vrienden. Frans leert van dokter
Heijmans in Groenlo viool spelen. Frans geeft menig concert. Hij speelt veel Jiddische
liederen. Tijdens het eerste concert van hem dat ik bijwoon speelt hij voor mij
“Mojschele majn Frajnd”. Hij speelt het vaker voor mij. Droog houden is een probleem.
Het lied gaat over twee vrienden die elkaar na vele
jaren weer ontmoeten en zij halen mooie herinneringen op. Wij verlangen naar
die mooie tijd. Wij zijn de beste vrienden. Wij zijn tot tranen toe geroerd.
Voor mij het mooiste schilderij van Chagall,
gecombineerd met tekst en muziek van Gebirtig, ten gehore gebracht door Frans
van Dijk is “The blue fiddler”. Er zijn
veel Joodse violisten. Itzchak Perlman bijvoorbeeld, maar Tevje, de
melkhandelaar uit Anatevka (Fiddler on the roof) is er ook één! The blue
fiddler. De kleuren van Chagall zijn mooi, als gesteld. De mooiste is Chagall’s
blauw. Zo kenmerkend, zo pregnant.
Alleen de gedachte al
aan The blue fiddler geeft mij letterlijk een warm gevoel. * Om te benadrukken: de afbeelding op de compact disc verpakking van Perlman's optreden met Klezmer muziek: Live in the Fiddler's house.
Als er een schilder was die mijn ziel kon roeren, was het Chagall. Niet alleen zijn kleuren van het palet, maar ook de kleuren van zijn fantasie waren een ware pracht.
BeantwoordenVerwijderenWeer prachtig geschreven (verwoord) chapeau!!
BeantwoordenVerwijderengr.E