Leo Wallage, mijn neef. In memoriam.

 

Eerst enkele jaren ná mijn geboorte hoor ik dat mijn lieve Moeders zuster en haar man een derde zoon hebben. Al lang het huis uit, begrijpelijk. De andere twee zijn lapschwanzen.

Leo Wallage van 1935 is een klasbak, een held. Mijn  respect verdient hij al op mijn héél erg jeugdige leeftijd. Mijn Moeder vertelt veel en vaak over hem. Later, veel later, lees ik zijn boek; “ ‘Rotmoffen’, zei mijn moeder”. Leo zit met zijn ouders en later met mijn lieve Vader en Moeder ondergedoken in Eernewoude, Friesland, alwaar ook mijn oudste zus geboren wordt. In zijn boek verhaalt hij over zijn leven, de oorlog, de onderduik, zijn ouders, mijn ouders voor wie hij grote liefde koestert en over de grote beslissingen in zijn leven. Grappig genoeg, hij vertelt het voorval in zijn  boek, moet hij van zijn moeder iets eten dat hij absoluut niet lust. Prompt kotst hij de hele boel onder. Zo ben ik als kleine jongen eens bij hen en zegt de tante dat ik de appeltaart moet eten. Ik kan dan niet tegen rozijnen. Je ziet het voor je…de hele kamer…!

Met mijn eigen Vaders levenswijsheid gaat Leo op pad. “Het gaat er niet om wat je bent, het gaat er om HOE je bent”. Hij kiest zijn vrouw. Een leven lang zijn zij elkaar trouw. Niet bepaald de keuze van zijn ouders. Leo is sterk en heeft en krijgt gelijk. Ondanks de nodige kritische noten in zijn boek, houdt Leo steeds zijn eer hoog en toont mij de goede voorbeelden.

Niet alleen is hij schrijver van het eerder genoemde boek, maar hij is ook blogger geworden en houdt mij, ons op de hoogte van al zijn belevenissen uit zijn leven en de vele reizen naar de Derde Wereld. Na zijn ‘gewone’ werk wordt hij zakelijk adviseur in landen die dat nodig hebben. Grappig genoeg is er veel gelijkenis: in formaat, uitvoering van de cover van zijn boek en mijn eerste boek “Da ’s mooi voor Lochem”. Titel, naam schrijver, pastel tint (hij ecru, ik groen) en allebei een foto aflopend van de pagina van ons zelf als kleine jongen. Leo blogt. Ik denk dat ik één van zijn meest trouwe lezers ben. Er zijn zoveel parallellen, zoveel gelijke voorvallen in ons leven.

In januari 1983 overlijdt zijn vader. Ná de lewaje (begrafenis) voert Leo het woord. “Ik dank iedereen voor de komst naar hier. En in het bijzonder Egbert en Fokje Reitsma-Bijma, zonder wie wij hier NIET zouden hebben gestaan”.  Je begrijpt Oom Egbert en Tante Fokje geven onderdak aan zes en later nog één zeven dus Joden gedurende de Tweede Wereldoorlog. Leo ‘s woorden raken me. Hard. Keihard. En je ziet ik zal ze nimmer vergeten. Hij is een klasbak, hij heeft gelijk.

In ons hele leven zien wij elkaar slechts een beperkt aantal keren. Wij leveren af en toe positieve kritiek op elkaars blogs, of hij op mijn boeken. Bij de presentatie van mijn zesde boek heb ik Leo uitgenodigd, om samen met mijn zus Loes, geboren in de onderduik, en één van de kinderen van Egbert en Fokje Reitsma, dochter Baukje als representanten van die periode gezamenlijk het eerste exemplaar in ontvangst te nemen. Hij voldoet aan mijn verzoek. Ik ben trots. Mijn boek “Wejiwrech” verhaalt over de unieke en spectaculaire vlucht van een Joods echtpaar tegelijkertijd én samen uit Westerbork. Mijn ouders Max Vromen en Tonny Vromen-Cohen. Een paar uur slechts vóór vertrek van de trein naar Auschwitz. De vrouwelijke hoofdpersoon ontbreekt op het appél. Mijn Moeder. Het boek verhaalt over de aanloop naar de oorlog, de oorlog, Westerbork en daarna Eernewoude (gemeente Tietjerksteradeel). De beginpagina’s van mijn boek bevatten een citaat van Leo. Uit zijn boek.

Leo en ik schelen dik twintig jaar. Strikt formeel zijn wij neven. Wij zien mekaar weinig. Eén ding weet ik zeker. Hij verdient al mijn respect. Ik gedenk hem. En ik spreek mijn welgemeende condoleances uit aan zijn lieve Hannelore en hun kinderen Leo Jr.,  Phyllis en Vivianne.

Op de presentatie. een zonnige zondag in juli 2013,  komt Leo in spijkerpak, als altijd een stoere platte baard en je geeft hem net vijftig jaar. Dan is hij al achtenzeventig. Je hebt unieke exemplaren. Leo is er één van. Hij heeft lef. Het Hebreeuwse (Ivrit) woord voor HART is LEF. Leo heeft lef! Geboren in 1935 gaat Leo uit de tijd in maart 2015. Tachtig jaar. Met lef. Met lef!