Geluk geeft mij letterlijk een warm gevoel.

 

Geluk is voor iedereen weer anders. Geluk bestaat uit een varieteit aan mogelijkheden. Ik word gelukkig van mijn kinderen, van mijn kleinzoon, van mijn gezondheid. Van het leven.

“In our life there is a single color, as on an artists palette, which provides the meaning of life and art. It is the color of love”. Ik citeer Marc Chagall. Marc Chagall (1887-1985) is Frans kunstschilder van Joods-Wit-Russische afkomst. Hij is de oudste zoon in een gezin met negen kinderen. Zijn vader is haringhandelaar. Het gezin is chassidisch Joods. Het chassidisme aanhangend. Chagall (eigenlijk Movsja Zacharovitsj Sjagal) verhuist in 1910 naar Parijs. Zijn schilderijen worden met het surrealisme geassocieerd. Chagall heeft echter een geheel eigen stijl, die nogal dromerig aan doet. De rol van het Jodendom is prominent aanwezig in al zijn werk. Kleuren zijn zo opmerkelijk in zijn schilderijen, dat verleidt Picasso tot de volgende uitspraak: “…de enige kunstenaar die nog weet wat kleur is…”. Pas ná zijn zeventigste bekwaamt Chagall zich in glas-in-loodramen. Zijn herinneringen aan zijn jeugd vormen een belangrijke inspiratiebron. Véél Joodse thema’s, rabbijnen, violisten, arbeiders in het getto, synagogen (sjoels).

Mordechai Gebirtig (1877 -1942, Krakau) is de meest toonaangevende dichter en schrijver van het Jiddische lied. Eén van zijn liederen is: “Mojschele majn Frajnd”.

Frans van Dijk is mijn schoolmeester in de vierde klas lagere school in Lochem. In de derde (1963) overlijdt mijn Vader en gaat Frans, als ware hij een notabele, op huisbezoek bij mijn Moeder. Elk detail weet hij nog. Frans is van vóór de oorlog en van geboorte Joods, maar niet als zodanig opgevoed. Zijn Moeder geeft hem een belangrijk document. Een doopbewijs. Met de volgende tekst: “Dit kan ooit je leven redden.…”.

In 2003 presenteer ik mijn eerste boek “Da’s mooi voor Lochem” in de gerestaureerde sjoel van Lochem en reik het eerste exemplaar uit aan Yoni en Avital en aan Edith van Duijn, de burgemeester van Lochem. Viavia krijg ik de groeten van Frans. Figuurlijk vallen wij kort daarna in elkaars armen en halen vijftig jaar in. Wij zijn de beste vrienden. Frans leert van dokter Heijmans in Groenlo viool spelen. Frans geeft menig concert. Hij speelt veel Jiddische liederen. Tijdens het eerste concert van hem dat ik bijwoon speelt hij voor mij “Mojschele majn Frajnd”. Hij speelt het vaker voor mij. Droog houden is een probleem.

Het lied gaat over twee vrienden die elkaar na vele jaren weer ontmoeten en zij halen mooie herinneringen op. Wij verlangen naar die mooie tijd. Wij zijn de beste vrienden. Wij zijn tot tranen toe geroerd.

Voor mij het mooiste schilderij van Chagall, gecombineerd met tekst en muziek van Gebirtig, ten gehore gebracht door Frans van Dijk is “The blue fiddler”.  Er zijn veel Joodse violisten. Itzchak Perlman bijvoorbeeld, maar Tevje, de melkhandelaar uit Anatevka (Fiddler on the roof) is er ook één! The blue fiddler. De kleuren van Chagall zijn mooi, als gesteld. De mooiste is Chagall’s blauw. Zo kenmerkend, zo pregnant.

Alleen de gedachte al aan The blue fiddler geeft mij letterlijk een warm gevoel.








* Om te benadrukken: de afbeelding op de compact disc verpakking van Perlman's optreden met Klezmer muziek:  Live in the Fiddler's house.